چگونگی پیشگیری ازایجاد عقده حقارت به منظورکاهش آسیبهای حوزه خشونتهای اجتماعی درجامعه

بسمه تعالی

تابه حال به دفعات زیادشنیده اید که می گویند فلانی عقده حقارت دارد،فلانی بی نهایت پست وحقیراست وفلانی ....آیا کاملا بااین اصطلاحاتآشناهستید؟آیا کاربرد این اصطلاحات را درجملات روزمره می دانید؟آیامیدانیدریشه عقده های حقارت درچیست؟چگونه فردی درخود احساس حقارت می کند؟و...لذا ما قصد داریم دراین مقاله تاحدودی شما را با این اصطلاح (عقده حقارت) وچگونگی شکل گیری وپاره ای ازراههای پیشگیری ازآن آشنا نماییم.که برای این منظور ابتداحقارت را که برمبنای اصول و قواعد روانشناسی فردی آدلر، عبارت است ازهر گونه برخورد و اقدامی که غرور ذاتی و اعتماد به نفس یک فرد را از او سلب کند ومی‏تواند عامل رشد احساس حقارت باشدراتعریف کرده . وبه تبع آنعقده حقارت در اثر جبران نامطلوب احساس حقارت و عوامل تربیتی و محیطی به وجود می‌آید و خود را بصورت آسیبهای اجتماعی ازجمله تخریب دیگران، خود برتربینی و ... نشان می‌دهدویکی از عقده‌هایی که از جهت واکنش‌های رفتاری و علمی دارای دو گونه تاثیر مثبت و منفی می‌باشد، عقده حقارت است.که برای بیان موشکافانه موضوع حقارت وعقده حقارت ، ابتدا باید به جایگاه انسان درآموزه های دینی بپردازیم که در قرآن كريم آيات فراواني به انسان و بيان اوصاف و ويژگي‏هاي  معنوی اوازجمله،  انسان خليفه خدا در زمين است، انسان موجودي انتخاب شده و برگزيده است،انسان داراي شخصيتي مستقل و آزاد است و با انتخاب خود يكي از دو راه سعادت و شقاوت را برخواهد گزيد.، انسان امانت‏دار خدا و داراي رسالت و مسئوليت است، انسان از كرامت و شرافت ذاتي برخوردار است و خداوند او را بر بسياري از مخلوقات خويش برتري داده است، نعمت‏هاي زمين براي انسان‏آفريده شده است، در سرشت انسان، علاوه بر عناصر مادي كه در جماد و گياه و حيوان وجود دارد، عنصري ملكوتي و الهي وجود دارد،. او به حكم فطرتش از قوه تميز نيك و بد برخوردار است،درباب  ظرفيت علمي انسان، بزرگ‏ترين ظرفيتي كه يك مخلوق ممكن است داشته باشدبه او اختصاص داده شده است. در برخي از اين آيات، عالي‏ترين ثناها و ستايش‏ها درباره انسان به كار رفته و به بهترين شكل و با زيباترين الفاظ از او سخن رفته و ويژگي‏هاي منحصر به فردي به او نسبت داده شده است،مواردي ديگري نيز هست كه قرآن با صراحت يا اشاره آدمي را ستوده است تا جايي كه خدای سبحان خودش نيز در آفرينش چنين مخلوقي به خودش تبريك و آفرين گفته است: فَتَبَارَكَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِينَ(مؤمنون: 14) چراكه انسان را در بهترين ساختار و تقويم آفريده است: لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنسَانَ فِي أَحْسَنِ تَقْوِيمٍ. (تين: 4)واین موارد وموارد بی شماردیگر دال برکرامت انسان در جهان خلقت است درنتیجه موجودی با این ویژگی متعالی ووالا درخور وشایسته برخوردهایی پسندیده ودرشان جایگاه خلیفت الهی اووتوجه جدی به نیازهای مادی ومعنوی اوست،  واگر این منزلت  او نادیده  وبه شخصیت اواحترام گذاشته نشود وخواسته های مشروع اونادیده گرفته شود وبرآورده نشوند ودرجامعه حسابی ازجهت شخصیت وی بازنشود ودرجایگاهی مناسب دراجتماع به کارگرفته نشود  وبه اوتکریم واحترام نشود چه بسادرخود احساس پستی وحقارت کند وروحی شکست خورده وافسرده پیدانموده وچنین افرادی آرام آرام درمعرض انحراف های بسیارزیادی قرارمیگیرد که گاه هم زندگی خودرا به آتش میکشند وهم زندگی دیگران رالذابرای جلوگیری ازعقده حقارت  اولین شرط این است افراد را باید شناخت تاپس ازشناخت ارزش حقیقی او رادرک نموده و باعطوفت ومهربانی وگذشتونیکویی باوی رفتارشود زیرا که همه انسانها صرف نظر از نژاد ورنگ وپوست و...درخلقت وآفرینش باهم برابرند وکسی رابرکسی برتری نیست مگردرتقوی الهی وانسانها زرخرید یکدیگرنیستند بلکه دارای کرامت وشرافتی والا میباشند وبایدبراساس عدل ونیکی باهمدیگررفتارنمایندوهمدیگررادوست داشته ویاروغمخوارهمدیگرباشندودرمشکلات ومصائب یارویاورهمدیگرباشند وشرط بعدی اینکه ازتمسخروتحقیر دیگران بایدخوداری گردد زیرا که هرکسی برای خودارزش وشخصیتی قائل است وبه دیگری اجازه نمی دهد که اورا تحقیر ویاتمسخرنماید وعامل دیگر درایجادعقده  حقارت تحقیری است که افراد درمقابل توهین وزورنابجای دیگران درخود احساس می کنندوطبیعی است درصورت وادارکردن دیگران به انجام کاری برخلاف نظر او وازراه زور وتحقیر تاثیر بسیار نامناسبی ازنظر روحی وروانی بروی گذاشته  وعقده های روانی رادراو بوجود آورده واورا به یک بمب مبدل نموده که هرآن امکان دارد منفجر شده وخود ودیگران را متلاشی نمایدوخلاصه اینکه ما انسانها گاهی اوقات برای اصلاح دیگران مبادرت به ملامت وسرزنش میکنیم شاید غافل باشیم که زیاده روی دراین کار خود نیز یکی ازعلل  ایجادحقارت دردرون افرادجامعه است،زیرا سرزنشهای مداوم نه تنها مانع ازانجام عمل نیست بلکه فردموردنظررا به مقاومت وادامه عمل نادرست نیزوادارمی نمایدلذاعلاوه برمراتب فوق و برای جلوگیری ازایجاد عقده های روانی که خود زمینه ساز  پاره ای از خشونتها وآسیبهای اجتماعی که خود نیز یکی ازجرائم اولویتی پاره ای ازمناطق کشور میباشد،لازم است که درامر آموزش مهارتهای زندگی وحقوق شهروندی وتعامل وروابط فردی واجتماعی وتاب آوری در بین کلیه آحاد جامعه ازکوچک تابزرگ وزن ومرد درمدارس ودانشگاهها ودیگرمراکز ونهادهای متولی امورفرهنگی  وجامعه پذیری افراد وهمچنین رسانه های عمومی (ملی)مبادرت گردد تا انشاا...درمسیرحرکت به سمت جامعه ای آری ازخشونت ونزاع ودرگیری، قدمهای محکمتری برداشته شود.

تهیه کننده اکبرعبدی مشاورفرهنگی حوزه معاونت محترم اجتماعی وپیشگیری ازوقوع جرم دادگستری استان کرمانشاه

منبع:کتاب روان شناسی درخدمت اولیا ومربیان آقای غلامحسین ریاحی